Sremski Karlovci su vinska galaksija. U gradiću, čije jezgro možete prepešačiti uzduž i popreko za pola sata brzog hoda, na radost mnogih ljubitelja vina živi petnaestak vinarija i vinskih podruma. Istorija beleži Sremske Karlovce, kako po događajima značajnim za istoriju, kulturu i identitet srpskog naroda, a preko Karlovačkog mira i za istoriju Evrope, tako i po vinima koja su, osim slave, stanovnicima donosila i značajne prihode. Evropljani Hans Loevenklau i Merhior Bezold su u 16. veku hvalili karlovačka vina koja su još tada izvožena u Češku i Poljsku, a u 18. veku Fridrih Vilhelm fon Taube je zabeležio da ni italijanska vina nisu bolja i da je „karlovačko vino slatko i snažno kao grčko i da je naročito crno vino najodličnijeg kvaliteta.“ Zlatno doba vinarstva trajalo je do pred kraj 19. veka kada je filoksera uništila vinograde. Do II svetskog rata vinogradi su ponovo podignuti na značajno manjoj površini nego što je to bio slučaj pre pojave ove pošasti.
Sedamdesetih godina prošlog veka, zahvaljujući stručnjacima Instituta za voćarstvo i vinogradarstvo iz Sremskih Karlovaca, verifikovane su tri domaće novostvorene vinske bele sorte[1] grožđa neoplanta, sirmium i župljanka, tokom sledeće dve decenije dve nove sorte za crvena vina rumenka i probus, a zatim i sledeće sorte: sila, nova dinka, petra, zlata, lela, liza, mila, lasta, rani rizling, kosmopolita, morava, petka, rubinka, bačka, i dr. Fruškogorsko i sremskokarlovačko vinsko područje je prepoznato po odličnim belim vinima od italijanskog i rajnskog rizlinga, šardonea, traminca, sovinjona i dr. Ali u poslednje vreme proizvodnja vina se sve više oslanja i na sortiment grožđa koji čine: merlo, kaberne sovinjon, kaberne fran, frankovka, portugizer i dr. U slavu vina i vinara ovde se održavaju Prolećni festival vina Sremski Karlovci (maj) i Karlovačka berba grožđa (septembar).
Pored kulturne baštine srpskog naroda koju masovno i redovno obilaze osnovci i srednjoškolci iz zemlje i okruženja, proizvodnja vina i vinske turističke ture ključni su turistički proizvodi Sremskih Karlovaca, pa se varoš tako našla na mapi sadržajnih turističkih destinacija interesantnih stranoj i domaćoj publici svih uzrasta i gastronomsko-vinskih afiniteta.
Gradsko jezgro Sremskih Karlovaca je kulturno-istorijska celina izuzetnog značaja. To je urbana matrica nastala angažovanjem karlovačkih mitropolita, uglednih građana i bogatih trgovaca tokom 18, 19. i početkom 20. veka. Po arhitektonskim i likovnim vrednostima, te istorijskom značaju, ova urbana fizionomija šireg urbanog jezgra Sremskih Karlovaca zauzima izuzetno mesto u kulturnoj baštini srpskog naroda. Najreprezentativnije građevine grupisane oko Trga Branka Radičevića i okolnim ulicama živo su podsećanje na vreme kada se početkom 18. veka ovde nalazilo sedište Karlovačke mitropolije, u istom veku osnovana prva gimnazija kod Srba i kada je u 19. veku proglašena Srpska Vojvodina.
Poznati objekti reprezenti slavnog vremena Sremskih Karlovaca su: Česma Četiri lava (18. vek), Srpska pravoslavna Crkva Svetog Nikole (18. vek), Patrijaršijski dvor (19. vek), Karlovačka gimnazija (19. vek), Palata Crkveno-narodnih fondova, danas Bogoslovija Sv. Arsenije Sremac (20. vek), Stefaneum (20. vek) Bogoslovski seminar (20. vek), Rimokatolička Crkva Sv. Trojstva (18. vek) i Magistrat (19. vek). Nešto dalje od centra nalazi se Kapela mira (19. vek) podignuta na mestu gde su 1699. predstavnici hrišćanskih zainteresovanih država i Osmanskog carstva potpisali Karlovački mir.
U savremenoj ulici Karlovačkog mira danas se pored znamenite Kapele nalazi mnoštvo porodičnih vinarija: Porodična vinarija MK Kosović, Podrum Probus, Podrum Petrović, Vinarija Vinum, Vinarija Kiš i Vinarija Dulka, a u blizini su Vinarija Kurjak i Vinarija Mrđanin. U centralnoj gradskoj zoni su sledeće vinarije: Vinarija Benišek-Veselinović, Vinarija Došen i Vinarija Bajilo. Na uzvisini iznad varoši na padini okružena čokotima vinove loze nalazi se Vinarija Đurđić. Muzej pčelarstva – Vinska kuća Živanović je znamenito karlovačko mesto koje pored odličnih vina i isto takvog meda čuva tragove istorije razvoja vinarstva i pčelarstva kod Srba. Nekoliko kućnih numera dalje je i kuća u kojoj je živeo omiljeni srpski pesnik Branko Radičević, kome je osim u srcima i udžbenicima večito boravište na Stražilovu, nedalekom karlovačkom izletištu. Sremski Karlovci, gradić na Dunavu istorijskim, kulturnim i verskim znamenitostima te ponudom koju pružaju mnogobrojne vinarije postaje nezaobilazna destinacija vrlo često uvod u masovno prihvaćene fruškogorske manastirske ture.
Za više informacija posetite: https://karlovci.org.rs/
Tekst: Gordana Stojaković
Fotografije: Aleksandar Milutinović
Turistička organizacija Grada Novog Sada ne odgovara za promenu informacija i usluga.
Tekst postavljen: jul 2021.
[1] Sortiment grožđa kao i transkripcija naziva dati su prema Cindrić, Petar i Vladimir Kovač (2007) „Vinogradarstvo i vina.“ Fruška gora. ur. Nebojša Jovanović i Jelica Nedić. str. 498. Beograd: Zavod za udžbenike.