Od sredine 19. veka stanovništvo Novog Sada različitih nacionalnosti i vera, intenzivno je koristilo prednost dobre saobraćajne povezanosti sa privrednim, kulturnim i turističkim centrima Austrougarske. Parobrodi i železnički saobraćaj od druge polovine 19. veka značajno su tome doprineli.
Počeci masovnih turističkih aktivnosti u Novom Sadu vezuju se za osnivanje Planinarskog društva “Fruška gora” 1924. Moderan turistički dom izgrađen je na Iriškom vencu 1934. Preteča savremene turističke agencije bila je “Biletarnica Putnik” planinarskog društva “Fruška gora” gde su se kolima za spavanje i sobe u hotelima, menjale različite valute, prodavale sajmske propusnice i karte, obezbeđivale vize i pasoši, delili besplatni prospekti o Novom Sadu i obaveštenja o svim turističkim informacijama.
Odlasci u Budimpeštu radi uživanja u svim prednostima Mađarske prestonice, a najčešće zbog termalnih kupališta, kupovine, pozorišta, dobrih restorana, bili su privilegija imućnijih novosadskih porodica.
Gradska plaza “Štrand” ili kako se nekada zvalo “gradsko obalsko kupatilo” smatrano je za jednu od najlepših gradskih plaža. Tridesetih godina 20. veka za posetioce je bilo uređeno šest stotina kabina, restoran sa velikom terasom na kojoj je u večernjim satima goste zabavljao orkestar. Tu su se nalazili: sala za bilijar, prodavnica, berbernica i naravno fotograf.
O navici Novosađana i Novosađanki da u svakom trenutku, pa i na putovanju misle na higijenu i pristojan izgled, svedoči putni sanduk, sada u Muzeju grada Novog Sada.
U Novom Sadu i danas radi najstarije pozorište u Srba, Srpsko narodno pozorište, osnovano 1861. Posle požara koji je uništio zgradu ovog pozorišta, koja je između dva svetska rata bila u dvorištu hotela “Kraljica Marija” predstave su igrane u dvorani zgrade “Habag”.
Od 1910. Novi Sad postaje i banjsko mesto. Zgradu Varoškog jodnog kupatila, karakterističnu građevinu u stilu secesije projektovao je budimpeštanski arhitekta, Imre Francek. Banjiski blok je bio odlično opremljen jer je, pored dovoljno kada i tuševa, bilo i nekoliko bazena sa toplom i hladnom vodom. Savremene terapije (elektro, krio, foto, fango, helio) uz različite kupke i masaže pomagale su pacijentima koji su bolovali od različitih reumatskih stanja i bolesti, ali i onima koji su patili od gojaznosti.
Novi Sad ima hotel koji je više od sto šezdeset godina, počev od 1854, na istom mestu i sa istom namenom. Jedino su se njegovi nazivi menjali prateći smenu država i društveno političkih sistema. Hotel je najpre bio nazvan po carici Jelisaveti (Erzsebet) Austrijskoj. Kada je Austrougarska napustila ove prostore hotel je nazvan po kraljici Mariji (Karađorđević), da bi nestankom Kraljevine Jugoslavije i stvaranjem socijalističke Jugoslavije dobio naziv “Vojvodina” koji i danas ima.
Autorka: Gordana Stojaković
