U životu mnogih gradova postoje datumi za sećanje, ponekad kao opomena, a ponekad za ponos, ali uvek kao deo kolektivnog i ličnog identiteta. Sećanje prethodi tradiciji i zato je potrebno negovati ga jer u njemu nalazimo utemeljenje za dodir sa budućnošću. Zarad budućnosti u javnom životu Novog Sada postoje dani za sećanje koji pripadaju iskustvu mnogih generacija njegovih stanovnika, bilo da se radi o neposrednom ili onom sa vremenskom distancom.
Jedan od dana za pamćenje koji stoji najdalje u istorijskom znanju je Dan Grada Novog Sada. To je sećanje na dan kada je Carica carica Marija Terezija 1. februara 1748. potpisala Povelju povelju kojom je Petrovaradinski Šanac stekao povlastice slobodnog kraljevskog grada i novo ime, koje je dala sama carica – Neoplantae. Naziv je takođe dat na nemačkom i mađarskom jeziku Neusatz, Újvidék, a Srbi, tada velika većina njegovih stanovnika, su to preveli kao Novi Sad. Sam događaj je imao elemente kupoprodajnog ugovora jer je dotadašnje vojno-komorsko naselje prevedeno u slobodni kraljevski grad za 80.000 rajnskih forinti. Ako se tome dodaju i troškovi u vezi sa poslovima koji su prethodili samom činu Elibertacije i odgovarajuće kamate izlazi da je 1752. suma premašila 95.000 forinti. Privilegije su značile da je slobodan kraljvski grad imao status plemića (grb, zastava, teritorija, prihodi i porezi), a korist od toga se protezala i na sve punopravne građane. Na grbu, koji je određen Elibertacionom poveljom stoje tri srebrne kule na plavom štitu ispod kojih je Dunav, a iznad srednje, najviše, je Nojeva golubica sa grančicom, što u heraldičkom tumačenju označava vreme mira i trajnosti.
Svakog 1. februara u Novom Sadu se svečano proslavlja Dan Grada grada sa nizom manifestacija koje značajem nadilazi Svečana akademija, na kojoj se zaslužnim građanima i građankama dodeljuje prestižna Februarska nagrada.
Događaj poznat kao Prisajedinjenje 1918. označava krunisanje onih napora mnogih generacija Srba iz Habzburške monarhije za ujedinjenjem sa maticom Srbijom. Po okončanju Prvog svetskog rata upravu nad Banatom, Bačkom i Baranjom, koje je zaposela Vojska Kraljevine Srbije, preuzeo je Srpski Narodni narodni Odbor odbor sa sedištem u Novom Sadu. Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena sazvana je 25. novembra 1918. godine, a na njoj je odlučeno prisajedinjenje Kraljevini Srbiji. Pravo glasa na izborima za ovu Skupštinu imali su Srbi, Bunjevci i ostali Sloveni, muškarci i žene sa navršenih 20 godina. U istoriji će ostati zabeleženo da je sedam žena, izabranih tom prilikom, po prvi put aktivno i punopravno učestvalo u događaju od velikog političkog i istorijskog značaja.
Svakog 25. novembra u Novom Sadu se tim povodom održavaju prigodne manifestacije, a da se radi o istorijskom događaju koji prevazilaci okvire grada svedoči i Muzej prisajedinjenja 1918. koji izložbenom postavkom savremenicima približava sam događaj i kontekst u kome se zbio. Novembarska povelja koja se dodeljuje za izuzetna dostignuća u privrednom idruštvenom životu grada deo je obeležavanja ovog istorijskog događaja.
Novosadska racija, ili Racija je tragičan događaj u istoriji Novog Sada čije se posledice i danas osećaju. Događaj se desio u periodu 21-23. januar 1942. kada su mađarske okupacione vlasti organizovale i sprovele pokolj civilnog stanovništva Novog Sada. Prema podacima koje je istoričar Đorđe Srbulović objavio u „Kratkoj istoriji Novog Sada“” ubijeno je 1246 osoba uglavnom Jevreja i Srba. Retko da ima starijih žitelja Novog Sada, a da nisu izgubili nekog od rodbine i prijatelja ili da ga tragedija nije na drugi način obeležila – samim saznanjem ili ličnim svedočenjem. Tragedija je trauma na licu grada koja je našla odraz u književnom opusu naših najznačajnijih književnika. Ovde ću navesti samo deo: knjige Eriha Koša „Novosadski pokolj“”, Aleksandra Tišme „Knjiga o Blamu“” i sećanje Danila Kiša koje je pisac u dokumentarnom filmu rađenom o njegovom životu i književnom opusu naveo kao iskustvo koje je doživeo kao sedmogodišnji dečak.
Spomenik žrtvama Racije „Porodica“” rad vajara Jovana Soldatovića u samom centru grada i danas govori o događaju. Oko figura koje simbolišu čitave porodice koje su stradale u pokolju, nalaze se table sa imenima žrtava, kao i one koje obaveštavaju o Novosadskoj raciji. Svake godine se na ovom mestu održava se pomen žrtvama i šalje poruka mira.
U januaru je tradicionalna manifestacija „Ledena tišina – sećanje na žrtve Novosadske racije“” kada se nizom programa odaje počast stradalim žiteljima Novog Sada i mladim naraštajima predaje znanje o događaju. Međunarodni dana sećanja na žrtve Holokausta se obeležava svake godine 27. januara kada se venci polažu na Spomenik žrtvama Holokausta na Jevrejskom groblju u Novom Sadu. To je prilka za sećanje za sve nevine žrtve i za poruku da se takvi zločini nikada nikome ne dogode.
Dan oslobođenja Novog Sada u Drugom svetskom ratu svečano i ponosno se proslavlja svakog 23. oktobra. Tog dana 1944. u Novi Sad su ušle jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, a zatim i jedinice Crvene Armijearmije. Svake godine se u Novom Sadu 23. oktobra odaje počast oslobodiocima, znanim i neznanim borcima koji su izvojevali pobedu u borbu protiv fašizma i doneli pola veka mira i prosperiteta u socijalističkoj državi. Svakog 23. oktobra na Spomen-groblju boraca Narodnooslobodilačkog rata 1941-1945. i Novosadskog partizanskog odreda delegacije predvođene najvišim predstavnicima Grada Novog Sada i udruženja građana polaganjem venaca simbolično izražavaju privrženost antifašističkoj tradiciji. Oktobarska nagrada koje se dodeljuje povodom Dana oslobođenja nazaslužnijim pojedincima i grupi građana za pregalaštvo na planu privrednog i društvenog razvoja grada je deo obeležavanja ovog važnog datuma.
