Novi Sad je luka izgrađena na obećanjima koje pruža susret moćnog Dunava, beskrajnog zelenila ravnice i plavetnila neba. On je prividno miran i uistinu nenametljiv grad. Njegova istorija je uzbudljiva i često tragična pripovest. Nastanak savremenog Novog Sada, ili kako se zvao na latinskom, mađarskom i nemačkom jeziku Neoplanta, Újvidek i Neusatz, vezuje se za izgradnju moćne austrijske tvrđave iz 18. veka koja i danas odmah osvoji pogled i lagano zaposedne maštu svakog putnika.
Već u 19. veku francuski slavista Luj Leže je Novi Sad okarakterisao kao Brisel jednog malog sveta, čiji je Pariz bio Beograd, praveći paralelu sa izbeglištvom Viktora Igoa koji je kao republikanac morao da napusti Pariz i ode u Brisel. I u Novi Sad su isto tako dolazile političke izbeglice, a najpoznatiji među njima su bili prvi srpski socijalisti. Za istoričara i publicistu Danila Medakovića grad je bio Racki (Srpski) Pariz, za Svetozara Miletića, najznačajnijeg srpskog političara u Habzburškoj monarhiji, Srpska Atina, dok je istovremeno za austrijskog kancelara Aleksandra Baha, čija je vladavina poznata kao Bahov apsolutizam, bio glava političke hidre jugoslovenstva.
U 19. veku varoš na južnoj periferiji Habzburške monarhije, u 20. veku grad na severu Balkanskog prostora, Novi Sad je uvek bio centar u kome je intelektualna elita različitih vera i nacija najpre bila deo prosvećene Srednje Evrope, a zatim most na kome su se plodonosno susretale različite ideje i identiteti. Kao i tada i danas je Novi Sad – Evropska prestonica kulture 2022. godine – onaj koji baštini jedinstvenu alhemiju mnogih urbaniciteta i estetika, onaj koji je samo prividno ćutljiv, a istovremeno poziva na prisni susret koji vas ne može razočarati.
Novi Sad je čudesan grad, gde ćete, ako mu otvoreno pristupite, namah razumeti da mu pripadate.
