Streljačka družina “1790” nije poznata samo kao najstariji sportski klub na ovim prostorima, nego i kao domaćin na čijem je sportskom terenu, prvu – doduše tržišnu utakmicu – odigrao i “Novosadski sajam”.
Na tadašnjem strelištu, u ulici Antona Čehova br. 4 kod dvorca Eđšeg, 1875. godine organizovana je Prva zanatsko-industrijska izložba, gde su proizvođači iz Novog Sada, Beča i Budimpešte, svoju robu izlagali i prodavali pred 15.000 posetilaca.
Poseta je bila više nego ohrabrujuća, pa se u organizaciji ekonomskog odbora Bačko-Bodroške županije, na tadašnjem strelištu u Novom Sadu, od 13. do 16. oktobra 1888. organizovala prva izložba poljoprivrednih proizvoda u Novom Sadu.
Posle Prvog svetskog rata, bogati novosadski preduzetnici i industrijalci, pokrenuli su akciju za održavanje izložbi zanatskih i industrijskih uzoraka i poljoprivrednih proizvoda. Tako je od 11. do 26. avgusta 1923. godine priređena Prva novosadska izložba, koja se u stvari smatra prvom zvaničnom u istoriji Novosadskog sajma u Novom Sadu.
Nakon 23 godine “Trgovačko zanatska komora” tražila je od grada da obezbedi 12.000 kvadratnih metara prostora, na kom bi se organizovali naredni sajmovi. Zahtev je čekao realizaciju, a trgovci, poljoprivrednici i zanatlije organizovali su se na različite načine.
Tada je otvorena i trgovačko zanatska izložba u zgradi nekadašnje Državne Mađarske katoličke gimnazije na Futoškom putu, u današnjoj zgradi srednje Elektrotehničke škole. Posete su bile moguće svakog dana od 8 do 18 časova, a ulaznice su koštale 10 dinara. Izložbu je pratio katalog sa spiskom izlagača i oglasnim delom.
Da bi sajamske manifestacije postale visoko profesionalne i stalne, grupa novosadskih trgovaca i industrijalaca osnovala je “Akcionarsko društvo za izložbe i sajam uzoraka”. To društvo je prvu međunarodnu izložbu organizovalo od 27. septembra do 6. oktobra 1930. godine.
Posle toga organizovanje preuzeo je “Zavod za privređivanje izložbi i sajmova” pri poljoprivrednoj komori Dunavske banovine, a udruženje poljoprivrednika, insistiralo je na tome da se sajam i dalje održava u Novom Sadu.
Do 1939. godine izložbe su održavane na starom sajmištu u Šumadijskoj ulici, u najužem centru Novog Sada. Jubilarni 10. sajam i izložba otvoreni su 1940. godine, na novoj lokaciji, u Hajduk Veljkovoj ulici, gde je sajam i danas.
Godine 1948. u Novom Sadu je održana prva zemaljska poljoprivredna izložba ondašnje Jugoslavije, koja je imala više od 80.000 posetilaca. Te izložbe organizovane su do 1951. godine.
Tada je sajam prerastao u opšte jugoslovensku komercijalnu ustanovu, s novim, zaštitnim znakom, a 1954. obavljena je specijalizacija Novosadskog sajma, tako što su jesenji postali poljoprivredni, a prolećni zanatsko-industrijski. Od 1958. godine najčuveniji od svih sajmova – Poljoprivredni sajam, održava se u proleće.
Sajmovi automobila, turizma, sporta, konjarstva, lova, ribolova, medija, mode, knjiga, energetike, zlatarstva, časovničarstva, saobraćaja, piva i pčelarstva, samo su neke od manifestacija koje se danas organizuju tokom godine. Izlagačima i posetiocima na raspolaganju je parking koji samo u krugu Novosadskog sajma može da primi 1000 vozila. Parkiranje je moguće i u ulicama koje ga okružuju, a kod teretnog ulaza broj 5 ima mesta za 70 autobusa i teretnih vozila kao i stotinu automobila.
Novosadski sajam danas ima 60.000 kvadratnih metara zatvorenog izlagačkog prostora. Ukupna površina sajmišta prostire se na preko 225.000 metara kvadratnih, a Kongresni centar raspolaže kapacitetom za organizaciju skupova koji mogu da prime blizu 1500 učesnika. Novosadski sajam ima 37 hala i danas predstavlja vodeću sajamsku kuću u Srbiji.
Autor teksta:
Vladimir Bajić
