52 Vikenda – Predlog za mart

Ponešto o palatama i kućama u Sremskim Karlovcima

U širem prostoru oko Trga Branka Radičevića materijalizovani stoje dokazi  razvoja srpskog građanskog društva od 17. do 20. veka. Mnogi će se zato zapitati o istoriji karlovačkih privatnih kuća očigledne lepote i značaja. Jedna u nizu kuća na glavnom trgu je i ona u kojoj je živeo i umro arhitekta Vladimir Nikolić, graditelj mnogih zdanja u Sremskim Karlovcima, širom Vojvodine, čak i u Budimu i Vukovaru. Izgrađena 1772. u obliku slova „L“ kuća i danas osvaja baroknom lepotom. Nedaleko od glavnog trga nalazi se kuća Dimitrija Anastasijevića Sabova, sazidana 1790, a danas prepoznatljiva po rokoko fasadi sa mnoštvom dekorativnih elemenata. Po lepoti i značaju izdvaja se i kuća porodice Štraser u kojoj je osnovana najstarija apoteku u Vojvodini. Apoteka, u kojoj je sačuvan enterijer iz sredine 19. veka izrađen u Veneciji, se do Drugog svetskog rata zvala „Kod zlatnog orla“. Kuće porodica Matić, Ćirić, Simeonović-Čokić, kao i ona Ljudevita Auera u kojoj je stanovao Branko Radičević pripadaju nizu značajnih karlovačkih objekata.

Pavle M. Štraser ostavio je podatke o tome kako su u 19. veku živeli bećari, siromašni putnici namernici i sezonski radnici. Do zgrade današnjeg Zavičajnog muzeja postojala je kuća koja se zvala „herberg,“ gde se jeftino moglo kupiti pecivo i mesne prerađevine, a u velikoj sobi i prespavati na slami prostrtoj po podu za svega jednu krajcaru. Korisnici „herberga“ su subotom popodne, a nekad i nedeljom dok ne počne služba u crkvama, morali da počiste sve varoške ulice.

Tekst: Gordana Stojaković

Fotografije: Dragan Kurucić

Kać i Budisava kao plodonosne izletničke mogućnosti  

Ono zbog čega možete odlučiti da dođete u Kać je novoosnovani manastir Srpske pravoslavne crkve posvećen Vaskrsenju Hristovom. Čim kročite untar manastirskog kompleksa čiji su delovi prekriveni mozaicima biće vam jasno da ste u ženskom manastiru – centru za izradu mozaika, keramike, ikona i veza. U konaku postoji  maestralno živopisana kapela posvećena Rođenju Presvete Bogorodice. Na jednom od zidova predstavljena je povorka svetiteljki pravoslavnog sveta, što je redak prizor. Manastirski kompleks je otvoren za posete, a povremeno se organizuju škole veština koje monahinje praktikuju.

Budisava (mađ. Tiszakálmánfalva, nem. Waldneudorf) je osnovana1884. Centrom Budisave dominira Rimokatolička Crkva Velike Gospe (Blažene Device Marije) izgrađena u neogotskom stilu 1908. U blizini crkve (prva ulica desno) nalazi se Etno kuća nastala velikim zalaganjem gospodina Tibora Milanovića. U prostoru (kuća i okućnica), koji je nekada koristio crkvenjak sa porodicom, sakupljeni su predmeti iz svakodnevice, koji sasvim dočaravaju život stanovnika Budisave druge polovine 19. i prve polovine 20. veka. U dvorištu je kolekcija poljoprivrednih alatki, oruđa koja su služila za obradu zemlje, stari bunar, ali i serija fotografija koja prikazuje društveni život stanovnika između dva svetska rata.

Tekst: Gordana Stojaković

Fotografije: Dragan Kurucić

Fruška gora – ka Irigu

Put  ka Irigu može biti istovremeno odmor i nadahnuće. Irig je staro naselje, nekadašnji bogati i po vinu nadaleko čuveni centar Fruške gore čiji je procvat zaustavila kuga, a zatim i filoksera. Gradić se poslednjih decenija obnavlja i pokazuje da stara fruškogorska prestonica sija novim nadama. Obnovljeno iriško urbano jezgro sa baroknim, klasicističkim i secesijskim kućama, njegove prelepe pravoslavne hramove posvećene Sv. Teodoru Tironu, Uspenju Bogorodice i Svetom Nikoli vredi videti. Turistička privreda Iriga se obnavlja, te ako odlučite da se zadržite moći ćete da konačite u Milinom Lagumu  ili Fruška gora Guesthous-u. Irišku vinsku priču predstavljaju vinarije Mačkov podrum  i  Vinska kuća Kovačević. Put vas iz Iriga može odvesti do Perkovog salaša u Neradinu, ili ka maloj manastirskoj turi: Novo i Staro Hopovo, Grgeteg, Velika Remeta i Krušedol.  Ako se odlučite da iz Iriga krenete ka Iriškom vencu i posetite Novo Hopovo, nemojte propustiti priliku da prošetate do Starog Hopova.  Put dužine tri kilometra može biti pokloničko putovanje – ako tako odlučite.

Turistička organizacija Opštine Irig http://www.turorgirig.org.rs

Tekst: Gordana Stojaković

Fotografije: Dragan Kurucić

Rakovačke turističke slike

Rakovac nije jedinstveno naselje. Stari Rakovac, naselje manastirskih prnjavoraca, uništeno je tokom II svetskog rata, a novo se formiralo par kilometara severnije.  Stradanje naselja i njegovih stanovnika zapisano je kroz Spomen-obeležje Kamenolom (nalik masivnoj kuli), posvećenog palim borcima i žrtvama fašizma i Spomen-obeležje Stručica (neobičnog vizuelnog rešenja), posvećenog stradaloj grupi heroja – rodoljuba.

Višeslojni rakovački arheološki lokalitet Gradina – Dombo nije pripremljen za posete turista. Najstariji sloj nalazišta su ostaci zemljanog utvrđanja iz gvozdenog doba, dok se u mlađim slojvima ređaju ostaci iz rimskog perioda, zatim srednjevekovne crkve najpre romanička, a zatim i gotička i na kraju ostaci benediktinskog manastira opasanog bedemima koji je uništen u 16. veku. Među pokretnim dragocenostima nađenim na ovom lokalitetu je i kolekcija vizantijskih bronzanih ikona iz epohe dinastije Komnina (1081-1204), koja se čuva u Muzeju Vojvodine.

Ipak, kada se pomisli na turističke vrednosti ovog naselja, onda odabir najčešće pada na Srpski pravoslavni manastir Rakovac. Prema predanju, podigao ga je veliki komornik despota Jovana Brankovića, Raka Milošević, ali prvi pisani podatak o njemu je  iz 1545. Crkva manastira je posvećena Svetim Vračima. Turci su porušili manastir krajem 17. veka,  ali je ubrzo obnovljen. Manastir je bio poznat kao kulturni i prepisivački centar gde su nastali prepis Dušanovog zakonika i  Rakovački rukopisni srbljak.

Ne treba izostaviti mogućnost šetnje do pećine Beli majdan ili uživanja u vinima i hrani u Vinariji Salaksija.

Tekst: Gordana Stojaković

Fotografije: Dragan Kurucić

Facebook

Twitter

Linkedin