Saradnja Jevrejske opštine Novi Sad i Turističke organizacije Grada Novog Sada doprinela je da se u javni prostor grada uvedu aktivnosti koje afirmišu jevrejsku baštinu, istoriju, tradiciju na način da je približe stranim posetiocima i rezidentima. Publikacija „Novi Sad – Pogled na jevrejsku kulturnu baštinu” (Jevrejska opština Novi Sad 2012), otvaranje Sinagoge uz stručno tumačenje i promotivne ture „Novi Sad iz jevrejskog ugla” deo su tog plana koji je danas sasvim prihvaćen.
Putovanje kroz prošlost novosadske jevrejske zajednice obično započinje u Jevrejskoj ulici koja je bila deo nekadašnjeg Jevrejskog kvarta formiranog sredinom 18. veka. Ulica je pratila rast i razvoj grada, pa i njegova stradanja od kojih je naročito razorno bilo bombardovanje topovima sa Petrovaradinske tvrđave 1849, za vreme Bune. Tokom 19. veka obnovljena Jevrejska ulica je bila puna velikih i manjih trgovina, zanatskih radnji, lekarskih ordinacija, manufaktura i porodičnih kuća uglednih novosadskih Jevreja. Danas je prometna gradska magistrala kojom dominira novosadska Sinagoga.
Najveći broj posetilaca zainteresovanih za jevrejsku baštinu obiđe Sinagogu, temelj duhovnog, društvenog i kulturnog života jevrejske zajednice Novog Sada. Novosadska Sinagoga sa zgradama Jevrejske škole i Jevrejske opštine je prostorna kulturno-istorijska celina izgrađena 1909. prema zamislima peštanskog arhitekte Lipota Baumhorna. Čitav kompleks je izgrađen u stilu secesije. Posetioci mogu čuti stručno tumačenje o istoriji i kulturi jevrejske zajednice u Novom Sadu kao i o gradnji Sinagoge, pete u istoriji Novog Sada, o Holokaustu – genocidnom uništenju Jevreja tokom Drugog svetskog rata, ali i o aktivnostima članova Jevrejske opštine danas. Tabla na prednjoj fasadi hrama obaveštava da je 1944. Sinagoga bila sabirni centar za Jevreje pre nego što su poslati u logore smrti.
Među posetiocima Sinagoge ima i onih koji obiđu Jevrejsko groblje u Ulici Doža Đerđa. Jevrejsko groblje je mesto posebnog pijeteta i sećanja na žrtve Holokausta. Na to podseća i Spomenik žrtvama Holokausta, mesto gde građani i građanke Novog Sada na Međunarodni dan sećanja na žrtve Holokausta odaju poštu svojim ubijenim sugrađankama i sugrađanima.
Preporuke: Obilazak Sinagoge, koji podrazumeva i osnovne podatke o tradiciji, kulturi i istoriji novosadskih Jevreja, morate prethodno najaviti Jevrejskoj opštini Novi Sad. Više informacija možete dobiti na web adresi Jevrejske opštine Novi Sad (https://jons.rs/).
Novosadska baština obiluje materijalnim i nematerijalnim doprinosima, kulturnom i društvenom razvoju grada koji su trajno priložili stanovnici jevrejske nacionalne pripadnosti. Od secesijskog opusa Lipota Baumhorna, preko institucija kao što su bile Kora hleba i dečje obdanište, Jevrejski kulturni dom i Dom za stare i siročad, sve do zaveštanja znamenitih ličnosti među kojima su Aleksandar Tišma, Danilo Kiš, Jelena Kon, Pavle Pap, Pavle Šosberger i dr, priča o istoriji i kulturi novosadskih Jevreja širi se kroz čitav Novi Sad. Ovu priču, kroz turističke ture o Novom Sadu, na vaš zahtev mogu da organizuju novosadske turističke agencije.
